Sevgili öğrencim, “Kimyasal Türler Arası Etkileşimler” ünitesi Kimya 9 dersinin 3. ünitesidir. Bu ünite bir TYT konusudur.

Kimyasal Türler Arası Etkileşimler ünitesinden, TYT sınavında, her sene ortalama 1 tane soru çıkmaktadır.

Ünitenin Bölümleri

1. Kimyasal Tür
2. Kimyasal Türler Arası Etkileşimlerin Sınıflandırılması
3. Güçlü Etkileşimler
4. Zayıf Etkileşimler
5. Fiziksel ve Kimyasal Değişimler

Bu Üniteyi Anlamak İçin Bilmen Gerekenler

• Kimyanın Sembolik Dili
• Atomun Yapısı
• Elementlerin Sınıflandırılması
• Tam Sayılar (Pozitif ve Negatif Sayılar)

Ünitenin Anahtar Kavramları

• Apolar kovalent bağ
• Değerlik elektronu
• Hidrojen bağı
• İyon
• İyonik bağ
• Kimyasal bağ
• Kovalent bağ
• Metalik bağ
• Molekül
• Moleküller arası etkileşim
• Polar kovalent bağ

Ünitenin Kazanımları

Kimyasal Türler Arası Etkileşimler ünitesinin sınırları ve bilmeniz gereken konular şunlardır:

Kimyasal Tür

• Kimyasal türleri açıklar.
  • Radikal kavramına girilmez.

Kimyasal Türler Arası Etkileşimlerin Sınıflandırılması

• Kimyasal türler arasındaki etkileşimleri sınıflandırır.
  • Bağlanan türler arası sınıflandırma, atomlar arası ve moleküller arası şeklinde yapılır; bu sınıflandırmanın getirdiği güçlüklere değinilir.
  • Güçlü etkileşimlere örnek olarak iyonik, kovalent ve metalik bağ; zayıf etkileşimlere örnek olarak da hidrojen bağı ve van der Waals kuvvetleri verilir.

Güçlü Etkileşimler

• İyonik bağın oluşumunu iyonlar arası etkileşimler ile ilişkilendirir.
  • Nötr atomların ve tek atomlu iyonların Lewis sembolleri verilir. Örnekler periyodik sistemdeki ilk 20 element arasından seçilir.
  • İyonik bileşiklerin yapısal birimleri ile molekül kavramının karıştırılmamasına vurgu yapılır.
  • İyonik bağların açıklanmasında bilişim teknolojilerinden (animasyon, simülasyon, video vb.) yararlanılır.
• İyonik bağlı bileşiklerin sistematik adlandırmasını yapar.
  • Tek atomlu ve çok atomlu iyonların (NH₄⁺, OH^–, NO₃^–, SO₄^2-, CO₃^2-, PO₄^3-, CN^–, CH₃COO^–) oluşturduğu bileşiklerin adlandırılması yapılır.
  • Değişken değerlikli metallerin (Cu, Fe, Hg, Sn, Pb) oluşturduğu bileşiklerin adlandırılması yapılır.
  • Hidrat bileşiklerinin adlandırılmasına girilmez.
• Kovalent bağın oluşumunu atomlar arası elektron ortaklaşması temelinde açıklar.
  • Kovalent bağlar sınıflandırılırken polar ve apolar kovalent bağlar verilir; koordine kovalent bağa girilmez.
  • Basit moleküllerin (H₂, Cl₂, O₂, N₂, HCl, H₂O, BH₃, NH₃, CH₄, CO₂) Lewis elektron nokta formülleri üzerinden bağın ve moleküllerin polarlık-apolarlık durumları üzerinde durulur.
  • Kovalent bağların açıklanmasında bilişim teknolojilerinden (animasyon, simülasyon, video vb.) yararlanılır.
• Kovalent bağlı bileşiklerin sistematik adlandırmasını yapar.
  • H₂O, HCl, H₂SO₄, HNO₃, NH₃ bileşik örneklerinin sistematik adları verilir.
• Metalik bağın oluşumunu açıklar.
  • Metalik bağın açıklanmasında elektron denizi modeli kullanılır.

Zayıf Etkileşimler

• Zayıf ve güçlü etkileşimleri bağ enerjisi esasına göre ayırt eder.
• Kimyasal türler arasındaki zayıf etkileşimleri sınıflandırır.
  • Van der Waals kuvvetleri (dipol-dipol etkileşimleri, iyon-dipol etkileşimleri, dipol-indüklenmiş dipol etkileşimleri, iyon-indüklenmiş dipol etkileşimleri ve London kuvvetleri) açıklanır.
  • Dipol-dipol etkileşimleri, iyon-dipol etkileşimleri ve London kuvvetlerinin genel etkileşme güçleri karşılaştırılır.
• Hidrojen bağları ile maddelerin fiziksel özellikleri arasında ilişki kurar.
  • Hidrojen bağının oluşumu açıklanır.
  • Uygun bileşik serilerinin kaynama noktası değişimleri grafik üzerinde, hidrojen bağları ve diğer etkileşimler kullanılarak açıklanır.
  • Aziz Sancar’ın DNA’nın onarımı ile ilgili çalışmalarına ve kısa biyografisine okuma parçası olarak yer verilir.
    • Sabırlı, azimli ve kararlı olmanın bilimsel çalışmalarda başarıya ulaşmadaki önemi vurgulanır.

Fiziksel ve Kimyasal Değişimler

• Fiziksel ve kimyasal değişimi, kopan ve oluşan bağ enerjilerinin büyüklüğü temelinde ayırt eder.
  • Türler arasında fiziksel ve kimyasal değişimlerin açıklanmasında bilişim teknolojilerinden (animasyon, simülasyon, video vb.) yararlanılır.