Kimyasal Türler Arası Etkileşimler → 4. Bölüm

Dersin Özellikleri:

• Seviye: Hiç Bilmeyenler İçin
• Gerekli Bilgiler:
  • 3. BÖLÜM: Güçlü Etkileşimler
• Öğretmen:
  • Muzaffer KAYA

Anlatılacak Başlıklar*:

• Zayıf Etkileşimler
  • Apolar ve Polar Moleküller
  • Van der Waals Kuvvetleri
  • Hidrojen Bağı

* Konu anlatımı, örneklerle zenginleştirilmiştir.

Zayıf Etkileşimler Nerede Karşımıza Çıkarlar?

• Bir çok katı ve sıvının kimyasal türlerini bir arada tutarlar.

Su Molekülleri Arasındaki Zayıf Etkileşimleri İzle (1:45 dk)

Su Molekülleri ve Zayıf Etkileşimler

• Çözeltilerde çözünen ve çözücünün kimyasal türlerini bir arada tutarlar.

Tuzun Suda Çözünmesini İzle (1:35 dk)

Tuzun Suda Çözünmesi

• Bu etkileşimi kuran taraflardan her biri karakterine göre şu etkileşimi yapar:
  • Polar türler: Dipol etkileşimi
  • Apolar türler: İndüklenmiş dipol etkileşimi
  • İyonlar: İyon etkileşimi kurar.

Örnek:

Verilenlere göre aşağıdaki kimyasal türlerin kurdukları zayıf etkileşimleri belirtiniz.

I) H₂O ……………… CH₄

II) Na⁺ ……………… H₂O

III) H₂S ……………. H₂O

III) I₂ ……………. CH₄

III) CO ……………. CH₄

Apolar Kimyasal Türler

Polar Kimyasal Türler

• Diatomik bileşikler polardır:
  • HCl, CO, NO,…
• 3 veya daha fazla tür atomdan oluşmuş moleküller polardır:
  • H₃PO₄
  • CH₃OH
  • H₂CO₃…

Örnek:

Yukarıda verilen molekülleri, polar ve apolar olarak sınıflandırınız. (₁H, ₆C, ₇N, ₈O)

• Polar kimyasal tür:
  • Elektronlar bir tarafa yığılmıştır.
    • + ve – yük dengesi bozulmuştur.
    Kutupludur:
    • Kısmi negatif kutbu: δ⁺Kısmi pozitif kutbu: δ^–
    Küçük bir mıknatıs gibidir.
  • Toplam elektronegatiflik değeri sıfırdan büyüktür.
  • Dipollerdir (kalıcı dipoller).

• Apolar kimyasal tür:
  • Elektronlarda yığılma yoktur.
    • Elektronlar eşit oranda dağılmıştır.
    • + ve – yük dengesi vardır.
  • Kutupsuzdur.
  • İtme-çekme yoktur.
  • Toplam elektronegatiflik sıfırdır.
  • İndüklenmiş dipollerdir.

• Apolar moleküllerde elektronlar dengeli dağılır.

• Polar moleküllerde elektronlar bir bölgeye daha çok yığılır.

• Kalıcı dipoller:
  • Polar moleküllerin kısmen de olsa kalıcı kutupları vardır.
    • Bu yüzden polar moleküllere kalıcı dipoller denir.

• İndüklenmiş (geçici) dipoller:
  • Apolar moleküllerin dış etkilerle yük dengesi bozulur ve anlık olarak dipollenirler (kutupları oluşur).
  • Bu olay anlıktır ve sürekli tekrarlanır.

London Kuvvetleri

• İndüklenmiş Dipol-İndüklenmiş Dipol Etkileşimlerine kısaca London kuvvetleri denir.
• Evrensel kuvvettir.
  • Zayıf etkileşim kurmuş bütün kimyasal türler arasında London kuvvetleri de vardır.
• Apolar moleküller arasında sadece London Kuvvetleri vardır.
• Moleküller ne kadar ağırlaşırsa London kuvveti o kadar güçlenir.

Hidrojen Bağı Nedir?

• Bir moleküldeki H atomunun karşı moleküldeki F, O veya N atomlarından biri ile kurduğu zayıf etkileşimdir.
• Sadece; F, O ve N atomuna kovalent bağlı olan H atomları kurabilir.
• En güçlü zayıf etkileşimdir.

Hidrojen Bağı En Sağlam Zayıf Etkileşimdir

• H bağı içeren sıvılar, diğer sıvılardan daha yüksek sıcaklıkta kaynar.