Çevremizde hiç durmadan, bir takım olaylar gerçekleşir ve devamlı bir değişim söz konusudur. Bu değişimlerden bir kısmı fiziksel değişimlerdir, bir kısmı da kimyasal değişimlerdir. Yani; fiziksel ve kimyasal değişimler, hayatımızın kaçınılmaz birer parçasıdır.

• Kimyada, “Değişim” kavramı;
  • “olay” veya “tepkime” veya “reaksiyon” kavramları ile aynı anlamda kullanılmaktadır.

Yani; aşağıda verilen 4 ifade de aynı anlama gelir:

Kimyasal olay = Kimyasal değişim = Kimyasal tepkime = Kimyasal reaksiyon

• Çevremizde, gerçekleşen bütün tepkimeleri (değişimleri) şu 3 kategoride toplayabiliriz:
  • Fiziksel Değişimler
  • Kimyasal Değişimler
  • Radyoaktif Değişimler
• Kimya dersinde bizi Radyoaktif Değişimler ilgilendirmiyor.

Gelin, fiziksel ve kimyasal değişimleri yakından görelim.

Fiziksel Değişimler

• Fiziksel değişimlerde, değişime uğrayan maddenin özü değişmez, sadece fiziksel görüntüsü değişir.
• Fiziksel değişimlerde, maddenin kimyasal türleri arasındaki zayıf etkileşimler kopar ya da yeni zayıf etkileşimler oluşur.
• Zayıf etkileşimlerin kopması ya da oluşması daha düşük enerji değişimleri gerektirir. Bu yüzden, fiziksel değişimler, kimyasal değişimlere göre genellikle daha düşük enerji ile gerçekleşir.

Belli Başlı Fiziksel Değişimler

• Çevremizde en sık karşılaştığımız fiziksel değişimlerden biri hal değişim olaylarıdır. Hal değişim olayları şunlardır:
  • Erime – donma
  • Kaynama – Yoğunlaşma
  • Süblimleşme – Kırağılaşma
• Mesela, kışın yağan karın eriyerek caddelerin su birikintileri ile dolması, bir erimedir ve fiziksel bir olaydır.
• Yağmurun oluşması, yoğunlaşma olayıdır ve fiziksel bir olaydır.
• Aşağıdaki tepkime denklemi de buzun (H₂O_(k)) eriyerek su (H₂O_(s)) haline geçmesine aittir:
  H₂O_(k) → H₂O_(s)

• Kar oluşumu, kırağılaşma olayıdır ve fizikseldir (hal değişimi olayları).
• Tuzun, asitlerin ve bazların suda çözünme olayları
• Metallerin elektrik akımın iletmesi fizikseldir.
• Barajlarda elektrik üretimi fizikseldir.
• Maddelerin:
  • kırılması,
  • yırtılması,
  • çatlaması,
  • ufalanması,
  • öğütülme,
  • şekillendirilmesi gibi, sadece fiziksel görüntüsünün değiştiği olaylar da fiziksel olaylardır.

Romantik bir müzik eşliğinde, bir fiziksel olay (buzun eriyerek sıvı hale geçmesi) izlemek isterseniz aşağıda vidyoyu tıklayın:

Mesela; camın kırılmış hali de tam olarak camdır. Sadece şekli değişmiştir. Camın kırılması da bu yüzden fiziksel bir olaydır.

Bu olaya ait sesi dinlemek isterseniz aşağıdaki vidyoya tıklayabilirsiniz:

Kimyasal Değişimler

• Kimyasal değişimler, okus pokus gibi, maddelerin bambaşka maddelere dönüştüğü olaylardır.
• Kimyasal değişimlerde, maddenin özü ve bütün özellikleri değişir yeni bir madde oluşur.
  • Kimyasal değişimlerde, maddelerin hem fiziksel hem de kimyasal özellikleri değişir.
• Kimyasal değişimlerde, maddelerin formülleri değişir.
• Kimyasal değişimlerde, maddelerin kimyasal türleri arasındaki hem fiziksel hem de kimyasal bağlar kopar veya yeni bağlar oluşur.

Belli Başlı Kimyasal Değişimler

Mesela; kağıdın yanması bir kimyasal değişimdir. Kağıt yandıktan sonra oluşan kül ve gazların, kağıda benzer hiç bir tarafı yoktur. Kağıt tamamen başka maddelere dönüşmüştür.

• Bütün yanma olayları
• Metallerin oksitlenmesi (paslanması)
• Canlıların solunum olayları
• Pillerde, akülerde, bataryalarda elektrik üretimi olayları
• Besin maddelerinin bozunması, çürümesi, ekşimesi
• Fermantasyon veya mayalanma olayları
• Yaprakların sararması
• Yağlı boyanın ve betonun kuruması
• Elektroliz olayları (Sulu çözeltilerden elektrik akımı geçirilmesi)
• Asit – baz tepkimeleri

Aşağıdaki vidyoda, 24 farklı fiziksel ve kimyasal değişim verilmiştir. Buyurun kimyanın renkli dünyasına: