• Sıvının yüzeyindeki moleküllerin, buhar haline geçmesine buharlaşma denir.
  • Tıpkı sıvılar gibi, bazı katılar da buharlaşır (süblimleşme).
  • Böyle katılara uçucu katılar denir.
• Buharlaşma olayı sadece yüzeydeki sıvı molekülleri tarafından gerçekleştirilir.

• Buharlaşma olayı, ısı alan (endotermik) bir olaydır.
  • Bu yüzden, bir karpuzun kabuğundaki su buharlaşırken karpuz soğur.
  • Bu yüzden, denizden çıktığımızda, cildimizdeki su buharlaşırken üşürüz.

I) Maddenin Cinsi (Kaynama Noktası)

• Kaynama noktası daha yüksek olan sıvının:
  • Buharlaşma hızı düşüktür.
  • Zayıf etkileşimlerin kuvveti daha fazladır.
• Kaynama noktası daha düşük olan sıvılar daha hızlı buharlaşır.

II) Yüzey Alanı

• Sıvının yüzey alanı arttıkça, buharlaşma hızı da artar.
  • Çünkü; buharlaşma sıvının yüzeyinden gerçekleşen bir olaydır.
  • Geniş ağızlı kaplardaki su daha hızlı buharlaşır, dar ağızlı kaplardaki su daha yavaş buharlaşır.

III) Sıcaklık

• Bir sıvının sıcaklığı arttıkça buharlaşma hızı da artar.
• Sıcaklık, kaynama noktasına geldiğinde, buharlaşma hızı maksimum değerine ulaşır.
• Kaynayan sıvılar, sadece yüzeyinden değil her bölgesinden buharlaşır.

IV) Nem ve Rüzgar

• Havadaki nem arttıkça, buharlaşma hızı azalır.
  • Nemli havalarda, çamaşırlarımız daha uzun sürede kurur, kuru havalarda daha çabuk kurur.
• Rüzgar, buharlaşma hızını arttırır.
  • Rüzgarlı havalarda, çamaşırlarımız daha kısa sürede kurur.

I) Sıvının Cinsine – Kaynama Noktasına

• Her sıvının bir kaynama noktası vardır.
• Aynı ortamdaki sıvılardan, kaynama noktası daha küçük olan sıvının, denge buhar basıncı daha büyüktür.
  • Kaynama noktası yüksek olan sıvılarda, kimyasal türler, birbirine daha kuvvetli bağlı demektir.
  • Bu yüzden kaynama noktası yüksek olan sıvıların buharlaşması zor olur.

II) Sıcaklığa

• Bir sıvının sıcaklığı arttıkça, buhar basıncı da artar.
• Açık havada ve kaynama sıcaklığına geldiğinde, sıvının buhar basıncı, atmosfer basıncına eşitlenir.

III) Safsızlığa

• Safsızlık, bir sıvıda başka bir maddenin çözünmesi ile oluşur.
  • Sıvıda çözünen madde, sıvıdan daha uçucu ise, sıvının buhar basıncı artar.
  • Sıvıda çözünen madde, uçucu bir madde değilse, sıvının buhar basıncı azalır.
• Tuzlar, uçucu olmayan katılardır.
  • Suda tuz çözersek, suyun denge buhar basıncı düşer.

I) Sıvının Cinsi – Zayıf Etkileşimler

• Her saf sıvının belli ve sabit bir kaynama sıcaklığı vardır.
• Sıvıların kaynama sıcaklığı, kimyasal türleri arasındaki zayıf etkileşimlere bağlıdır.
• Daha sağlam zayıf etkileşimler kuran sıvıların, kaynama sıcaklığı daha yüksek olur.

II) Dış Basınç

• Sıvının üzerindeki gaz ister açık hava olsun, ister başka bir gaz olsun, sıvının kaynama sıcaklığına doğrudan etki eder.
• Sıvıların üzerindeki dış basınç arttıkça kaynama noktaları da yükselir; dış basınç düştükçe de kaynama sıcaklığı düşer.
• Mesela; dağlara tırmandıkça hava basıncı azalır ve dağların tepelerinde sıvılar daha düşük sıcaklıkta kaynar. Everest tepesi, dünyanın en yüksek tepesidir ve burada saf su, 78 ^oC’de kaynar.

III) Safsızlık

• Sıvının içinde, yemek tuzu gibi, uçucu olmayan bir katı çözersek, sıvının kaynama noktası yükselir, donma noktası da düşer.
• Sıvının; az ya da çok olması, kabın şekli, ısıtıcının gücü sıvıların kaynama sıcaklığına etki etmez.

• Sıvılar her sıcaklıkta buharlaştığı için yeryüzündeki sular da, buharlaşarak havaya karışır.
• Bu yüzden, solduğumuz havada az yada çok miktarda su buharı vardır.

Nem (Mutlak Nem)

• Havada bulunan su buharı miktarına nem veya mutlak nem denir.
• Havanın sıcaklığı arttıkça yeryüzünde buharlaşma arttığı için, nem miktarı da artar.
  • Yaz aylarında ve özellikle Akdeniz kıyılarında nem oranının yükseldiğini biliriz.
• Su buharı bulunmayan havaya kuru hava denir.
  • Nemli hava ise su buharı ve kuru havanın bulunduğu karışımdır.

Bağıl Nem

• Havanın taşıyabileceği maksimum bir nem oranı vardır.
• Hava kütlesinin taşıyabileceği en fazla nem miktarına havanın o sıcaklıktaki doygunluk noktası denir.
• Doygunluk noktasına gelen hava, daha fazla nem alamayacağı için, sıcaklık düştüğü zaman yağış başlar.
• Havanın neme doyup doymadığını ifade etmek için, bağıl nem kavramı kullanılır.
• Bağıl nem; belli bir sıcaklıkta havada bulunan su buharı miktarının, havanın o sıcaklıkta taşıyabileceği en fazla su buharı miktarına oranıdır.
  • Bağıl nem 1 m³ havanın neme doyma oranı olarak da tanımlanabilir.
  • Bağıl nem % 100 olduğunda, havadaki nem miktarı maksimum seviyeye ulaşmış demektir.

Gölgede, Gerçek ve Hissedilen Sıcaklık

• Gölgede sıcaklık dış ortam şartlarından (Güneş ışığı, rüzgar, yağış vb. ) arındırılmış ortamda ölçülen sıcaklık değeridir.
• Bir bölgede, termometre ile ölçülen sıcaklık “gerçek sıcaklık” tır.
  • Ancak bir sıcaklığın ölçüldüğü yerdeki bağıl nem oranı ve rüzgâr etkisi bu sıcaklığın canlılar tarafından farklı algılanmasına sebep olur.
• Ölçülen değil, vücudumuz tarafından algılanan sıcaklıktan, hissedilen sıcaklık olarak bahsedilir.
  • Genellikle bağıl nem arttıkça hissedilen sıcaklık artar.
  • Rüzgâr arttıkça serinletme etkisinden dolayı hissedilen sıcaklık azalır.

• Örneğin gerçek sıcaklığın 35 °C olduğu bir bölgede:
  • Bağıl nem %60 ise hissedilen sıcaklık 45 °C olur.
  • Bağıl nem %5 ise hissedilen sıcaklık 32 °C olur.
• Hazırlanmış çizelgeler yardımı ile ölçülen sıcaklık, bağıl neme bağlı olarak hissedilen sıcaklığa çevrilebilir.