Maddenin Halleri → 5. Bölüm

Dersin Özellikleri:

• Seviye: Hiç Bilmeyenler İçin
• Süre: 40 dakika
• Gerekli Bilgiler:
  • Kimyasal Türler Arası Etkileşimler
• Öğretmen:
  • Gökalp AY

Anlatılacak Başlıklar*:

• Plazma
  • Plazma Hali Nedir?
  • Plazma Nasıl Oluşur?

* Konu anlatımı, örneklerle zenginleştirilmiştir.

Plazma Hali Nedir?

• Plazma hali, maddenin gaz halini ısıtmaya devam edersek ortaya çıkan bir haldir. Yani, maddenin yüksek enerjili halidir.
• Bir cam küredeki asal gaz atomlarına, yüksek voltajlı elektrik akımı verildiğinde plazma hâl oluşur. Aşağıda bir cam küre ve içindeki gazın, elektrik arkları oluşturarak, plazma haline geçişi verilmiştir:

Plazma Halindeki Maddelerin Özellikleri

Plazma halindeki bir maddenin özellikleri şunlardır:

• Tanecikleri arasındaki boşluk katı ve sıvılara göre fazladır.
• Yoğunlukları katı ve sıvılardan daha azdır.
• Pozitif ve negatif yüklerin serbestçe dolaştığı taneciklerden oluşur.
• Plazmalar, toplamda nötür maddelerdir.
• Diğer hâllere göre taneciklerinin enerjisi en yüksektir.
• Belirli şekil ve hacimleri yoktur.
• Akışkandır.

Plazma Haline Örnekler

Plazma Örneği: Güneş

Aşağıdaki vidyoda, bir plazma örneği olan güneş verilmiştir:

Plazma Nasıl Oluşur?

• Maddenin en yüksek enerjili ve iyon hâli plazmadır.
  • Katı maddeye ısı enerjisi verildiğinde erime, sıvı maddeye ısı enerjisi verildiğinde buharlaşma, gaz maddeye ısı enerjisi verildiğinde iyonizasyon oluşur.
• Gaz hâlindeki bir maddenin enerji alarak nötr yapısını bozmadan iyonlar oluşturmasına iyonizasyon denir.
• Enerjisi azalan plazma hâlin tekrar nötr tanecikler hâline dönmesine ise deiyonizasyon denir.

• Gaz hâline bulunan atomlara yüksek enerji verildiğinde, yörüngelerde dolaşan elektronlardan bazıları atomdan kopar ve bulunduğu ortamda dolaşır.
• Böylece madde bazı atomları yüksüz, elektron kopan atomları pozitif yüklü ve kopan negatif yüklü elektronlardan oluşan bir hâl alır.
• Bu şekilde nötr atomlar, iyonlar ve elektronlardan oluşan hâle plazma hâl denir.