Kimya ve Elektrik → 1. Bölüm
İçindekiler
- 1.Bölüm:İndirgenme-Yükseltgenme Tepkimelerinde Elektrik Akımı
- İndirgenme-Yükseltgenme Tepkimeleri
- İndirgenme-Yükseltgenme Tepkimeleri
- Redoks Tepkimeleri
- Redoks Tepkimeleri
- Yükseltgenme Basamağı Hesaplama
- Redoks Tepkimeleri
- Redoks Tepkimelerinin Denkleştirilmesi
- Redoks Tepkimelerinin Denkleştirilmesi
- Redoks Tepkimelerinin Denkleştirilmesi
- Redoks Tepkimelerinin Denkleştirilmesi
- İndirgen ve Yükseltgen Maddeler
- İndirgen ve Yükseltgen Maddeler
- Redoks Tepkimelerinin Denkleştirilmesi
- Redoks Tepkimeleriyle Elektrik Enerjisi Arasındaki İlişki
- Redoks Tepkimeleriyle Elektrik Enerjisi Arasındaki İlişki
DERS
AYT Kimya
Kimya 12
KONU
ÜNİTE I
KİMYA
ve
ELEKTRİK
I. Bölüm
KİMYA ve ELEKTRİK
Bu ünitenin 6 bölümü vardır:
1- İndirgenme-Yükseltgenme Tepkimelerinde Elektrik Akımı
2- Elektrotlar ve Elektrokimyasal Hücreler
3- Elektrot Potansiyelleri
4- Kimyasallardan Elektrik Üretimi
5- Elektroliz
6- Korozyon
AYT Sınavında “Kimya ve Elektrik” Soruları Sayıları
Yıl | 2023 | 2022 | 2021 | 2020 | 2019 | 2018 |
Soru Sayısı | 3 | 2 | 2 | 3 | 2 | 2 |
1.Bölüm:
İndirgenme-Yükseltgenme Tepkimelerinde Elektrik Akımı
Dersin Özellikleri:
- Seviye: Hiç Bilmeyenler İçin
- Süre: 40 dakika
- Gerekli Bilgiler:
- Öğretmen:
- Muzaffer KAYA
Anlatılacak Başlıklar*:
- İndirgenme ve Yükseltgenme Yarı Tepkimeleri
- Redoks Tepkimelerinin Denkleştirilmesi
- İndirgen-Yükseltgen-İndirgenen-Yükseltgenen Kavramları
- İndirgenme-Yükseltgenme Tepkimeleri ile Elektrik Akımı Arasındaki İlişki
* Konu anlatımı, örneklerle zenginleştirilmiştir.
İndirgenme-Yükseltgenme Tepkimeleri
Elektrik enerjisi ile kimyasal tepkimeler arasındaki ilişkiyi inceleyen kimya disiplinine elektrokimya denir.
Elektrik akımı indirgenme-yükseltgenme tepkimeleri ile üretilebilir.
İndirgenme Tepkimeleri
- Atomlar elektron alır ve yükleri azalır.
- İndirgenme olayına “Redüksiyon” da denir.
- Atomun yükü, aldığı elektron sayısı kadar azalır.
Al3+ + 3e– → Al
Fe3+ + e– → Fe2+
Yükseltgenme Tepkimeleri
- Atomlar elektron verir ve yükleri artar.
- Yükseltgenme olayına “Oksidasyon” da denir.
- Atomun yükü, verdiği elektron sayısı kadar artar.
Fe2+ → Fe3+ + e–
2Cl1- → Cl2 + 2e–
İndirgenme-Yükseltgenme Tepkimeleri
Örnek:
Bir kimyasal tepkimede, elektron veren bir madde ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğru değildir?
A) Yükü artmıştır.
B) Yükseltgenmiştir.
C) Yükseltgenme basamağı azalmıştır.
D) Çapı azalmıştır.
E) Oksidasyon basamağı artmıştır.
Örnek:
Bir X atomunun +5 yüklü girip +2 yüklü çıktığı indirgenme tepkimesinin denklemini yazınız.
Redoks Tepkimeleri
- Redoks tepkimesi, “indirgenme-yükseltgenme tepkimesi” demektir.
- Redoks tepkimeleri; hem indirgenme hem de yükseltgenmenin gerçekleştiği tepkimelerdir.
Şu tepkimeler Redoks tepkimelerdir:
- Yanma tepkimeleri
- CH4 + 2O2 → CO2 + 2H2O
- Elementlerin bileşiğe dönüştüğü tepkimeler:
- Al + 3HCl → AlCl3 + 3/2H2
- Al + 3NaOH → Na3AlO3 + 3/2H2
- Na + H2O → NaOH + 1/2H2
- Bir redoks tepkimesinin tersi de redokstur.
- Redoks tepkimelerini tanımanın en garanti yolu, tepkimedeki her bir elementin yükünü hesaplamak ve indirgenen ve yükseltgenen elementi bulmaktır.
Redoks Tepkimeleri
Örnek:
Yükseltgenme Basamağı Hesaplama
- Yükseltgenme basamağının hesaplanması konusu Kimya 11 dersinde Modern Atom Teorisi ünitesinde anlatılmıştır.
- Hatırlamak için aşağıdaki bağlantıya tıklayabilirsiniz:
Örnek:
I) MgMnO4
II) KMnO4
III) MnO2
IV) Na2MnO4
Yukarıda verilen bileşiklerde, Mn atomlarının yükseltgenme basamaklarını hesaplayınız.
Redoks Tepkimeleri
Örnek:
Aşağıda verilen tepkime bir redoks tepkimesi midir? Redoks ise, indirgenme ve yükseltgenme yarı tepkimeleri yazınız.
Fe+2 + MnO4-1 + H+ → Fe+3 + Mn+2 + H2O
Redoks Tepkimelerinin Denkleştirilmesi
- Tepkimedeki bütün atomların yükleri bulunur.
- İndirgenen ve yükseltgenen atomlar tespit edilir ve indirgenme ve yükseltgenme yarı tepkimeleri yazılır.
- Yarı tepkimeler, uygun sayılarla genişletilerek, alınan ve verilen elektron sayıları eşitlenir.
- Yarı tepkimelerdeki iyonların katsayıları, tepkimede önlerine taşınır.
- Tepkimedeki diğer maddelerin katsayıları, klasik yöntemle bulunur.
- Yarı tepkimelerdeki iyonların katsayıları, tepkimede önlerine taşınır.
- Yarı tepkimeler, uygun sayılarla genişletilerek, alınan ve verilen elektron sayıları eşitlenir.
- İndirgenen ve yükseltgenen atomlar tespit edilir ve indirgenme ve yükseltgenme yarı tepkimeleri yazılır.
Redoks Tepkimelerinin Denkleştirilmesi
Örnek:
Aşağıdaki tepkimeyi denkleştiriniz.
Fe+2 + MnO4-1 + H+ → Fe+3 + Mn+2 + H2O
Redoks Tepkimelerinin Denkleştirilmesi
Örnek:
Aşağıdaki tepkimeyi denkleştiriniz.
Cu + HNO3 → Cu(NO3)2 + NO + H2O
DİKKAT: Yarı tepkimelerde atomların sayılarını eşitle!
Örnek:
Aşağıdaki tepkimeyi denkleştiriniz.
I2 + HNO3 → HIO3 + NO2 + H2O
Redoks Tepkimelerinin Denkleştirilmesi
DİKKAT: Bazen aynı element hem indirgenir hem de yükseltgenir!
Örnek:
Aşağıdaki tepkimeyi denkleştiriniz.
KOH + Cl2 → KCl + KClO3 + H2O
DİKKAT: Bazen birden fazla indirgenme veya yükseltgenme olabilir!
Örnek:
Aşağıdaki tepkimeyi denkleştiriniz.
Sb2S3 + HNO3 → Sb2O5 + NO2 + H2SO4 + H2O
İndirgen ve Yükseltgen Maddeler

- “İndirgenme“, “yükseltgenme“, “indirgen” ve “yükseltgen” kavramlarını verilen resim üzerinden anlamaya çalışalım:
- Terazide:
- ELMA: Yükseltgenen maddedir ve hamburgeri aşağı indirdiği için indirgendir.
- HAMBURGER: İndirgenen maddedir ve elmayı yükselttiği için yükseltgendir.
- Terazide:
- Redoks tepkimelerinde de benzer şekilde:
- Yükseltgenen madde; indirgen özellik gösterir.
- İndirgenen madde; yükseltgen özellik gösterir.
- Elementinin gösterdiği özellik bileşik için de geçerlidir.
- Mesela HNO3 bileşiğinde:
- N atomu yükseltgendi ise HNO3 de yükseltgenmiştir ve indirgendir.
- Yükseltgenme ürünü: Yükseltgenen atomun ürünüdür.
- İndirgenme ürünü: İndirgenen atomun ürünüdür.
İndirgen ve Yükseltgen Maddeler
Örnek:
Cu+2 + Fe → Cu + Fe+2
Yukarıdaki tepkimede, aşağıdaki özellikleri gösteren maddeleri bulunuz.
I) Yükseltgenen
II) İndirgenen
III) Yükseltgen
IV) İndirgen
V) Yükseltgenme ürünü
VI) İndirgenme ürünü
Redoks Tepkimelerinin Denkleştirilmesi
Örnek:
Redoks Tepkimeleriyle Elektrik Enerjisi Arasındaki İlişki
- Elektronları bir iletken tel üzerinden hareket etmesiyle elektrik akımı oluşur.
- Kendiliğinden gerçekleşen (istemli) redoks tepkimeleri ile elektrik akımı üretilebilir.
- Bunun için; indirgenme ve yükseltgenme tepkimelerinin ayrı kaplarda gerçekleşmesi gerekir.
- Piller, bataryalar ve aküler; istemli redoks tepkimeleri ile elektrik üreterek, birçok makine ve cihaza elektrik enerjisi verirler.
- İstemli redoks tepkimeleri, kimyasal enerjinin elektrik enerjisine dönüştüğü olaylardır.
- İstemsiz redoks tepkimelerinde; elektrik enerjisi kimyasal enerjiye dönüşür.
- Aşağıdaki olaylarda, elektrik enerjisi kimyasal enerjiye dönüşür:
- Telefonun, tabletin, dizüstü bilgisayarın… şarj edilmesi
- Akülerin doldurulması
- Bileşiklerin elektrolizi
- Aşağıdaki olaylarda, elektrik enerjisi kimyasal enerjiye dönüşür:
Redoks Tepkimeleriyle Elektrik Enerjisi Arasındaki İlişki
Örnek:
Aşağıda verilen tepkimelerden hangisiyle, kesin olarak elektrik üretilebilir?
A) İndirgenme yarı tepkimesi ile
B) Yükseltgenme yarı tepkimesi ile
C) Redoks tepkimeleri ile
D) Ayrı kaplarda gerçekleşen ve istemli olan indirgenme ve yükseltgenme yarı tepkimeleri ile
E) Aynı kabın içinde gerçekleşen, istemli bir redoks tepkimesi ile

Kimya ve Elektrik
I. Bölüm
(İndirgenme-Yükseltgenme Tepkimelerinde Elektrik Akımı)
Bitti 🙁