Asitler Bazlar ve Tuzlar 3. Bölüm

İçindekiler

DERS

TYT Kimya

Kimya 10

KONU

ÜNİTE III

ASİTLER BAZLAR TUZLAR

III. Bölüm

Hayatımızda Asitler ve Bazlar

Dersin Özellikleri:

  • Seviye: Hiç Bilmeyenler İçin
  • Gerekli Bilgiler:
  • Öğretmen:
    • Muzaffer KAYA

Anlatılacak Başlıklar*:

  • Hayatımızda Asitler ve Bazlar
    • Hayatımıza Girmiş Bazı Asit ve Bazlar
    • Asit ve Bazların Fayda Ve Zararları
    • Asit Yağmurları

* Konu anlatımı, örneklerle zenginleştirilmiştir.

Hayatımızda Asitler ve Bazlar

Hayatımıza Girmiş Bazı Asit ve Bazlar

Hayatımızdaki Asitlere/Asidik Maddelere Örnekler

  • Meyveler
  • Sirke
  • Kezzap
  • Gazlı içecekler
  • Tuz ruhu
  • Akü asidi
  • Mide asidi (HCl)
  • Pas çözücüler de HCl gibi asitlerdir.
  • Ağızımızdan çıkan CO2 gazı asidik oksittir.
  • Aspirin, salisilik asitten üretilir.
  • C vitamini, askorbik asittir.

Hayatımızdaki Bazlara/Bazik Maddelere Örnekler

  • Sabun, deterjan, çamaşır suyu, kabartma tozu gibi temizlik maddeleri
  • Lavabo açıcısı (Sud Kostik – NaOH)
  • Kül
  • Dişlerimiz ve bütün kemiklerimiz
  • Tütündeki nikotin maddesi
  • Su ısıtıcılarında ve çaydanlıkta zamanla biriken kireç (CaCO3)
    • Sirke, limon suyu, limon tuzu gibi asitler ile kaynatıldığında kireç giderilebilir.
  • Yemek sodası ve karbonat

Hayatımızda Asitler ve Bazlar

Hayatımıza Girmiş Bazı Asit ve Bazlar

a) Asitli Topraklara Baz Dökeriz

Toprağa Baz Katılması
  • Asitli topraklarda bazı bitkiler iyi gelişemez.
  • Bu amaçla toprağa kireç taşı (CaCO3) veya sönmemiş kireç (CaO) ve kül gibi bazik maddeler katılır.

b) Zeytin Yağı Üretiminde Asit-Baz Tepkimesi

Zeytin Yağı Üretiminde Asit-Baz Tepkimesi

  • Zeytin yağındaki yağ asidi oranı istenenden daha yüksek olursa, NaOH bazı katılarak yağ asitleri oranı düşürülür.

c) Ağzımızda Bir Asit-Baz Tepkimesi

Ağzımızda Gerçekleşen Asit-Baz Tepkimesi

  • Ağzımızda zamanla oluşan asidik ortam, dişlerimize zarar verir.
  • Çünkü dişlerimiz bazik maddelerdir.
  • Dişlerimizi fırçaladığımızda, ağzımızın pH değeri yükselir, çünkü diz macunları bazik maddelerdir.

Hayatımızda Asitler ve Bazlar

Hayatımıza Girmiş Bazı Asit ve Bazlar

d) Mermer ile Limonun Tepkimesi

Mermer İle Limonun Tepkimesi

  • Mermer bazik bir maddedir, limon ise asidik bir maddedir.
  • Bu yüzden limon suyu mermeri aşındırır.

e) Bal Arısının Isırığı Asidiktir

Bal Arısı Isırması

  • Bal arısının iğnesinden çıkan salgı, asidiktir.
  • Bu yüzden bal arısının soktuğu yere bazik bir madde (soda, kül, sabun, diş macunu…) sürülürse asidin etkisi azaltılmış olur.

f) Çaydanlıkta Bir Asit-Baz Tepkimesi

Çaydanlıkta Gerçekleşen Bir Asit Baz Tepkimesi

  • Çaydanlıkta oluşan kireç, bazik bir maddedir.
  • Limonlu veya sirkeli su gibi asidik bir madde ile kaynatılırsa, çaydanlığın kireci sökülecektir.

Hayatımızda Asitler ve Bazlar

Hayatımıza Girmiş Bazı Asit ve Bazlar

g) Midemizde Bir Asit-Baz Tepkimesi

Midemizde Gerçekleşen Asit-Baz Tepkimesi

  • Bazen HCl asidi midemizi yakar.
  • Bu durumda, Al(OH)3 veya Mg(OH)2 bazlarından yapılan mide ilaçları kullanırız.
  • Karaciğerden gelen bazik özellikteki safra suyu asidik mideden gelen besinleri nötralleştirir.

h) Kek Yaparken Bir Asit-Baz Tepkimesi

Kek Yaparken Bir Asit-Baz Tepkimesi

  • Limon suyu, elma, süt, yoğurt asidik maddelerdir.
  • Keke katılan kabartma tozu (sodyum bikarbonat (NaHCO3) tuzu) ise bazik bir maddedir.
  • Bu iki madde tepkimeye girerek karbon dioksit (CO2) gazı oluşturur.
  • Oluşan karbon dioksit gazı, keki kabartır.

Hayatımızda Asitler ve Bazlar

Hayatımıza Girmiş Bazı Asit ve Bazlar

– HF Camı Çözer

  • HF (Hidrojen florür), cam ve porselen ile tepkimeye girer.
    • HF cam şişede saklanamaz.
    • HF, camın işlenmesinde ve porselen dişlerin tamirinde kullanılır.

4HF(aq) + SiO2(s) → SiF4(g) + 2H2O(s)

– Karbonat Bileşikleri Asitler ile CO2 gazı Verir

  • Karbonat (CO32-) lı bileşikler, asitlerle tepkimeye girerek; tuz, su ve CO2 gazı oluşturur:
    • NaHCO3 + HCl → NaCl + CO2 + H2O
    • Na2CO3 + 2HCl → 2NaCl + CO2 + H2O
    • CaCO3 + 2HCl → CaCl2 + CO2 + H2O

Hayatımızda Asitler ve Bazlar

Asit ve Bazların Fayda Ve Zararları

Mide Asidi Sindirimi Sağlar/Pas Çözücüdür

  • Asit ve bazlar, yediğimiz gıdaların sindirilmesinde rol oynar.
    • Mesela midemizde HCl (Hidroklorik asit) vardır.
    • Mide öz suyu %0,4 oranında hidroklorik asit (HCl) içerir.
    • Eğer bu salgı fazlalaşırsa midede ülser adı verilen hastalık oluşur.
    • Midemizden bağırsaklara giden besinler orada da bazik bir madde olan pankreas öz suyu ile karşılaşır.
  • Mide yanmalarına karşı kullanılan ilaçlar bazik maddelerdir: Mg(OH)2 ve Al(OH)3 gibi…

Hayatımızda Asitler ve Bazlar

Asit ve Bazların Fayda Ve Zararları

Sülfürik Asit: Akü Asidi

Hayatımızda-Asitler-Bazlar-SiteCenneti.com
Akü Asidi
  • H2SO4 (sülfürik) asidi:
    • Araba akülerinde elektrik üretimi
    • Gübre üretiminde de kullanılır
    • Kumaşları tahriş eder.

Folik Asit

  • Tüm hayvan ve bitki dokularında
  • Yeşil yapraklı sebzelerde
  • Biftek
  • Karaciğer
  • Böbrek
  • Hububat
  • Domates
  • Süt ve çilekte bulunmaktadır.
  • Folik asidin eksikliğinde vücudumuzda kansızlık (anemi) oluşur.

Benzoik Asit

  • Birçok bitkinin meyvelerinde, yaprak ve kabuklarında bulunur.
  • Gıdalarda mikrobik bozunmayı önler.
  • Gıdaların tadını değiştirir.
  • Meyve suyu, marmelat, reçel, gazlı içecekler, turşu ve ketçap üretiminde kullanılır.

Hayatımızda Asitler ve Bazlar

Asit ve Bazların Fayda Ve Zararları

Temizlik Maddeleri Aşırı Tüketilmemelidir

  • Temizlik maddelerinin aşırı kullanımının şu sakıncaları vardır:
    • Çevre kirliliği
    • Kalp hastalığını
    • Astım hastalığı
    • Diyabet hastalığı
    • Kanser oluşumu
    • Doğal içerikli sabun ve arap sabunu daha sağlıklıdır.

Lavabo Açıcılar Kuvvetli Bazlardır

  • Lavabo açıcılar kuvvetli baz (NaOH) içerdiğinden, Zn ve Al metalinden yapılmış tesisat borularına zarar verir.

Çamaşır Suyu ve Tuz Ruhu Birlikte Olmaz

  • Çamaşır suyu (NaOCl) ve tuz ruhu (HCl) karıştırıldığında, Cl2 gazı oluşur.
    • Cl2 gazı zehirlidir; özellikle solunum yolu hastalıklarına ve ölüme sebep olabilir.

Hayatımızda Asitler ve Bazlar

Asit ve Bazların Fayda Ve Zararları

Cildimize Zarar Verebilirler

Asit ve Bazlar Tahriş Edici veya Aşındırıcı veya Toksik Olabilir

  • Derişik sülfürik asit, fosforik asit ve asetik asidin nem çekme özelliği tehlikelidir, bu yüzden cildimizde ciddi yanıklara sebep olurlar.
  • Derişik asit ve baz çözeltileri, tahriş edici veya yakıcı olabilir.
  • Saçlarımızı yıkarken kullandığımız şampuanlar cilt hastalıklarına neden olabilir.
Tehlike İşaretleri (Piktogramları)
Tehlike İşaretleri (Piktogramları)

Hayatımızda Asitler ve Bazlar

Asit Yağmurları

Asit Yağmuru Nedir?

Asit Yağmurları
Asit Yağmurları Sonucu Kuruyan Bir Orman
  • Asit yağmuru demek, yağmurun asitli yağması demektir.

Asit Yağmuruna Sebep Olan Gazlar

  • Normalde de yağmur suyu zaten asidik bir sudur fakat pH değeri 5,6 civarındadır.
  • Asit yağmurlarının pH değeri ise 4,6’dan düşüktür.
  • Asit yağmurları, doğal bir olay değildir.
  • Asit yağmurlarına sebep olan gazlar, asidik oksitlerdir. Bu oksitler şunlardır:
    • SO2 : Kükürt dioksit
    • CO2 : Karbon dioksit
    • NO2 : Azot dioksit

Asit Yağmuruna Sebep Olan Gazların Kaynağı

  • Havadaki N2 gazının yanması
  • Fabrika bacalarından çıkan gazlar
  • Fosil yakıtlar:
    • Benzin, mazot, LPG, kömür, doğal gaz
  • Orman yangınları

Hayatımızda Asitler ve Bazlar

Asit Yağmurları

Asit Yağmuruna Sebep Olan Gazlardan Asit Oluşumu

  • Bu bileşikleri oluşturan tepkimeler şöyle gerçekleşir:
    • 3NO2(g) + H2O(s) → 2HNO3(suda) + NO(g)
    • CO2(g) + H2O(s) → H2CO3(suda)
    • SO3(g) + H2O(s) → H2SO4(suda)

Hayatımızda Asitler ve Bazlar

Asit Yağmurları

Asit Yağmurlarının Zararları

– Gölleri ve akarsuları asidik yapar:

Asit Yağmurları Canlılara Zarar Verir
Asit Yağmurları Canlılara Zarar Verir
  • Asit yağmurlarının en fazla etkilediği yerler göller ve akarsulardır.
  • Asit yağmurları suları asidik yaparak suyun toksik (zehirli) hâle gelmesine neden olur.
  • Toplu balık ölümleri görülmesinin bir nedeni de budur.
  • Su altında yaşayan türler de besin zinciri boyunca asit yağmurlarından etkilenir.

Hayatımızda Asitler ve Bazlar

Asit Yağmurları

Asit Yağmurlarının Zararları

– Bitkilere zarar verir:

Asit Yağmurları
Asit Yağmurları Bitkilere Zarar Verir
  • Asit yağmuru, topraktaki besin maddelerini ve yararlı mineralleri çözer; ağaç ve bitkiler büyümek için gerekli besini alamaz.
  • Asit yağmurları doğrudan ağaçları öldürmez. Yapraklara zarar vererek ağaçları zayıflatır.
  • Yeşil ve sağlıklı olan yapraklar veya iğne yapraklar dökülür.
  • Asit yağışlarından en çok yükseklerdeki ormanlar etkilenir.
  • Ağacın yaprakları zarar gördüğünde ve zayıfladığında onlara zarar veren hastalık ve böceklerden daha fazla etkilenir.

Hayatımızda Asitler ve Bazlar

Asit Yağmurları

Asit Yağmurlarının Zararları

– Tarihi eserlere ve binalara zarar verir:

Asit Yağmurları Tarihi Eserlere Zarar Verir
Asit Yağmurları Tarihi Eserlere Zarar Verir
  • Tarihi eserlerin, heykellerin ve binaların çoğu kireç taşı ve mermerden yapılmıştır.
  • Kireç taşı ve mermerde bulunan kalsiyum karbonat (CaCO3), asitlerle çözünen ancak suda çözünmeyen bir katıdır.
  • Bu yüzden asit yağmurları kireç taşı ve mermerden yapılmış bütün yapıları aşındırır.
  • Asit yağmurlarının tarihi eserler ve binalar üzerindeki etkileri, çoğunlukla, ince ayrıntıların kaybolması şeklindedir.

Hayatımızda Asitler ve Bazlar

Asit Yağmurları

Asit Yağmurlarının Zararları

– İnsan sağlığını olumsuz etkiler:

Asit Yağmurları Solunum Sistemine Zarar Verir
Asit Yağmurları Solunum Sistemine Zarar Verir
  • Asit yağmurlarının insan sağlığına olumsuz etkisi vardır.
  • Asit yağmurları havada partiküller oluşturur.
  • Oluşan bu partiküller solunum problemlerine yol açarak nefes almayı zorlaştırır, çeşitli solunum yolu hastalıklarına, nefes darlığına ve akciğer kanserine neden olabilir.

Hayatımızda Asitler ve Bazlar

Asit Yağmurları

Asit Yağmurlarının Oluşumunu Engellemek İçin Yapabileceklerimiz

  • Sanayide ve evlerde; kömür yerine;
    • doğal gaz
    • güneş
    • rüzgâr
    • dalga enerjisi ve
    • jeotermal enerji gibi çevreci enerjiler tercih edilmelidir.
  • Orman yangınlarını önlemek için gerekli tedbirler alınmalı ve yeşil alanlar artırılmalıdır.
  • Toplu taşımaya önem verilmelidir.
  • Bacalar her yıl temizlenmelidir.
  • Sanayi tesislerinde ve elektrik üreten tesislerde bacalara filtre takılmalıdır.
  • Taşıt egzozlarında katalitik dönüştürücüler kullanılmalıdır.

Asitler Bazlar ve Tuzlar

III. Bölüm
(Hayatımızda Asitler ve Bazlar)

Bitti 🙁