İçindekiler
- 2. Bölüm: Karbonil Bileşikleri – ALDEHİTLER
- Karbonil Bileşikleri – ALDEHİTLER
- Karbonil Grubu
- Bazı aldehit bileşikleri:
- Karbonil Bileşikleri (Aldehit ve Ketonlar)
- Aldehitlerin Sistematik Adlandırılması
- Aldehitlerin Yaygın Adlandırılması
- Aldehitlerin Fiziksel Özellikleri
- Aldehitlerin Eldesi
- Aldehitlerin Kimyasal Özellikleri
- Aldehitlerin Kimyasal Özellikleri
- Aldehitlerin Kimyasal Özellikleri
- Formaldehit (CH2O)
- Asetaldehit (C2H4O)
- Benzaldehit (C7H6O)
2. Bölüm: Karbonil Bileşikleri – ALDEHİTLER
Dersin Özellikleri:
- Seviye: Hiç Bilmeyenler İçin
- Süre: 40 dakika
- Gerekli Bilgiler:
- Hidrokarbonlar
- Alkoller
- Eterler
- Öğretmen:
- Muzaffer KAYA
Anlatılacak Başlıklar*:
- Karbonil Bileşikleri
- Aldehitler
- Aldehitlerin Adlandırılması
- Aldehitlerin Fiziksel Özellikleri
- Aldehitlerin Kimyasal Özellikleri
- Formaldehit
- Asetaldehit
- Benzaldehit
- Aldehitler
* Konu anlatımı, örneklerle zenginleştirilmiştir.
Karbonil Bileşikleri – ALDEHİTLER
Karbonil Grubu
- Aldehitler ve ketonlar karbonil grubu bileşikleridir.
- Aldehitlerde, karbonil grubuna en az bir tane H atomu da bağlıdır.
- Genel formülleri, CnH2nO‘dur.
- Karbonil grubunun sadece bir tarafında alkil grubu bağlandığında açil grubu adını alır.
Bazı aldehit bileşikleri:
- Karbonil grubu -CHO şeklinde de gösterilebilir.
Karbonil Bileşikleri (Aldehit ve Ketonlar)
Genel formülleri, CnH2nO‘dur.
Çıkmış Soru:
Aldehitlerin Sistematik Adlandırılması
- IUPAC Adlandırmasında:
- Karbonil grubunu içeren en uzun karbon zinciri, ana zincir olarak seçilir.
- Gövde; karbonilden başlanarak numaralandırılır.
- Gövde “alkan + al” şeklinde okunur.
- Karbonil grubunun numarası söylenmez.
Aldehitlerin Yaygın Adlandırılması
- Karbon sayısına göre aşağıdaki ön eklere ‘-aldehit‘ son eki getirilir.
| Karbon Sayısı | Ön Ek |
| 1 | form- |
| 2 | aset- |
| 3 | propiyon- |
| 4 | bütir- |
| 5 | valer- |
Aldehitlerin Fiziksel Özellikleri
- Genellikle kendilerine özgü kokuları olan bileşiklerdir.
- Gülün, bademin, tarçının, vanilyanın, limonun, bergamotun, nanenin, portakal çiçeğinin, yasemin çiçeğinin… kendilerine özgü kokuları, içerdikleri karbonil bileşiklerinden kaynaklanmaktadır.
- Polar yapılı bileşiklerdir.
- Hidrojen bağı kuramazlar.
- Aynı karbon sayısındaki alkol ve karboksilli asitlerden daha düşük kaynama noktasına sahiptirler.
- Sudaki çözünürlükleri karbon sayısı azaldıkça artar.
- 4 karbona kadar suda çözünürler.
- Yükseltgenme, indirgenme, polimerleşme, katılma ve yanma tepkimeleri verirler.
Aldehitlerin Eldesi
- Primer alkoller bir basamak yükseltgenerek aldehitlere dönüşürler.
- Karboksilli asitler bir basamak indirgenerek aldehitlere dönüşürler.
Aldehitlerin Kimyasal Özellikleri
- Yanma tepkimesi verirler.
- Pt katalizörlüğünde LiAlH4 veya NaBH4 gibi indirgen maddeler ile birincil alkollere indirgenir.
- Bir basamak yükseltgendiklerinde karboksilli asitleri oluştururlar.
- Tolenz ayracı ile yükseltgenerek karboksilli asitlere dönüşürler (Gümüş aynası deneyi).
Aldehitlerin Kimyasal Özellikleri
- Fehling çözeltisi ile ile yükseltgenerek karboksilli asitlere dönüşürler.
Aldehitlerin Kimyasal Özellikleri
- Katılma tepkimeleri verirler.
- Polimerleşebilirler.
Çıkmış Soru:
Formaldehit (CH2O)
- Tek karbonlu aldehittir ve aldehit grubunun ilk üyesidir.
- Suda iyi çözünür.
- Renksizdir, oda koşullarında gaz hâlinde bulunur.
- Formaldehit ve polimerleri mikrop öldürücü olduklarından dezenfektan olarak kullanılır.
- Bazı sıvı sabun ve şampuanlarda kullanılmaktadır.
- Formaldehitin %40’lık çözeltisi olan formalin, proteinleri sertleştirip bozulmalarını önler.
- Bu nedenle proteince zengin gıdaların korunmasında, tıpta analizi yapılacak dokuların bozulmadan uzun süre saklanmasında kullanılır.
Asetaldehit (C2H4O)
- Kaynama noktası 21 oC olan asetaldehit;
- renksiz,
- keskin kokulu ve
- zehirli bir sıvıdır.
- Suyla her oranda çözünür.
- Organik bileşikler ve yapay kauçuk elde etmek için kullanılır.
- Gıdalarda doğala özdeş aroma verici olarak kullanılır.
Benzaldehit (C7H6O)
- Aromatik yapılı aldehitlerin ilk üyesi olan benzaldehit:
- kozmetik
- boyar madde endüstrisinde
başlangıç maddesi olarak kullanılır.
- Bademin yapısında bulunan benzaldehit, asetaldehitle birlikte hazır gıdalarda doğal aroma verici olarak kullanılır.
Organik Bileşikler
II. Bölüm
Fonksiyonel Gruplar – Karbonil Grupları
ALDEHİTLER
Bitti 🙁