Organik Bileşikler 2. Bölüm

DERS

AYT Kimya

Kimya 12

KONU

ÜNİTE III

ORGANİK BİLEŞİKLER

II. Bölüm (ETERLER)

Dersin Özellikleri:

  • Seviye: Hiç Bilmeyenler İçin
  • Süre: 40 dakika
  • Gerekli Bilgiler:
    • Karbon Kimyasına Giriş
    • Hidrokarbonlar
    • Alkoller
  • Öğretmen:
    • Muzaffer KAYA

Anlatılacak Başlıklar*:

  • Eterler
    • Eterlerin Adlandırılması
    • Eterlerin Fiziksel Özellikleri
    • Eterlerin Kimyasal Özellikleri

* Konu anlatımı, örneklerle zenginleştirilmiştir.

Eterler
  • R1 – O – R2 şeklinde gösterilen bileşiklere eter denir.
  • R1 ve R2:
    • Aynı alkil grupları ise eter bir simetrik eterdir.
    • Farklı alkil grupları ise asimetrik eterdir.
  • Su molekülünün (H-O-H) her iki hidrojeni de alkil grupları ile yer değiştirirse eter bileşiği oluşur:
    Sudan Eter Türemesi
  • Eterlerin genel formülü CnH2n+2O şeklindedir.
  • R – O grubuna alkoksi grubu da denir.
  • Eterler, bir alkoksi grubuna bir alkil grubunun bağlanması ile oluşur:
    Eterler

Alkoksi alkan
kalıbıyla okunurlar:

  • Oksijene bağlı olan uzun alkil grubu:
    • Gövde olarak numaralandırılır.
    • Numara vermeye oksijenin bağlı olduğu karbondan başlanır.
      • Gövdede 1 veya 2 karbon varsa numara verilmez.

  • Oksijene bağlı olan kısa alkil grubu:
    • Sonundaki -il eki yerine -oksi eki getirilir.
    • Dal olarak okunur.

Alkil1 alkil2 eter
kalıbıyla okunur.

  • Yaygın adlandırılma:
    • Oksijen atomuna bağlı grupların isimleri, alfabetik sıraya göre söylenir ve sonuna “eter” sözcüğü eklenir.

Örnek:

Aşağıda verilen eter bileşiklerinin IUPAC ve yaygın isimlerine dikkat edelim:

Eterlerin Adlandırılması

Örnek:

Dİetil Eter

Örnek:

Eterlerine Adlandırılması

Örnek:

Uzun olan alkil/aril grubu numaralandırılır:

Eterlerin Adlandırılması

  • Siklo eterlerin IUPAC adlandırılması:
    • Halkalı yapıdaki eterler adlandırılırken, sikloalkanın bir karbon atomunun yerine oksijen geldiği düşünülür ve “oksa” ön eki ile okunur:
      • Oksasiklopropan
      • Oksasiklobütan

Organik-Bileşikler-Fonksiyonel-Gruplar-Aterler

Örnekler:

Organik-Bileşikler-Fonksiyonel-Gruplar-Aterler-Adlandırma

R1 ve R2 aynı ise bu etere basit (simetrik) eter denir, R1 ve R2 farklı ise karışık (asimetrik) eter denir.


Simetrik ve Asimetrik Eter
  • Karbon sayıları aynı olan mono alkoller ile eterler fonksiyonel grup izomerleridir.
Eterler ve Alkoller Fonksiyonel Grup İzomerleri Oluştururlar
  • Eterler; polar moleküllerdir.
    • Karbon sayısı azaldıkça sudaki çözünürlükleri artar.
    • Polariteleri düşük olduğu için hem polar hem de apolar maddeleri çözebilirler.
  • Yağ, reçine ve vernik eterlerde iyi çözünür.
  • Eterler; hidrojen bağları kuramaz.
    • Bu yüzden, aynı karbon sayısındaki alkollere göre;
      • kaynama noktaları daha düşüktür.
      • sudaki çözünürlükleri daha düşüktür
  • Eterler kararlı bileşiklerdir.
    • Kararlı oldukları için yağlar, mumlar, plastikler ve vernikler gibi organik maddeler için iyi çözücülerdir.
      • Dietil eter:
        • Çözücü olarak en yaygın kullanılan eterdir.
        • Anestezik (bayıltıcı) bir maddedir.
        • Solunum yollarını tahriş eder ve mide bulantısı yapar.
  • Özellikle dimetil eterin, itici gaz olarak kullanım alanları vardır.
  • Simetrik eterler, alkollerin asidik ortamda ısıtılması ile elde edilir:
Simetrik Eter Eldesi
  • Asimetrik eterler, alkolatların NaOH ile tepkimesinden elde edilir. Bu tepkimeye Williamson Sentezi denir.
Asimetrik Eterlerin Eldesi
  • Eterler yükseltgenme tepkimesi vermezler.

Örnek:

Organik-Bileşikler-Fonksiyonel-Gruplar-Aterler-Soru-Çözümü

Örnek:

Organik-Bileşikler-Fonksiyonel-Gruplar-Aterler-Soru-Çözümü-2

Organik Bileşikler

II. Bölüm
(Fonksiyonel Gruplar – ETERLER)

Bitti 🙁