Organik Bileşikler → 2. Bölüm
İçindekiler
DERS
AYT Kimya
Kimya 12
KONU
ÜNİTE III
ORGANİK BİLEŞİKLER
II. Bölüm (ETERLER)
2. Bölüm – Fonksiyonel Gruplar (Eterler)
Dersin Özellikleri:
- Seviye: Hiç Bilmeyenler İçin
- Süre: 40 dakika
- Gerekli Bilgiler:
- Karbon Kimyasına Giriş
- Hidrokarbonlar
- Alkoller
- Öğretmen:
- Muzaffer KAYA
Anlatılacak Başlıklar*:
- Eterler
- Eterlerin Adlandırılması
- Eterlerin Fiziksel Özellikleri
- Eterlerin Kimyasal Özellikleri
* Konu anlatımı, örneklerle zenginleştirilmiştir.
Eterler
- R1 – O – R2 şeklinde gösterilen bileşiklere eter denir.
- R1 ve R2:
- Aynı alkil grupları ise eter bir simetrik eterdir.
- Farklı alkil grupları ise asimetrik eterdir.
- Su molekülünün (H-O-H) her iki hidrojeni de alkil grupları ile yer değiştirirse eter bileşiği oluşur:
- Eterlerin genel formülü CnH2n+2O şeklindedir.
- R – O grubuna alkoksi grubu da denir.
- Eterler, bir alkoksi grubuna bir alkil grubunun bağlanması ile oluşur:
Eterlerin Adlandırılması
IUPAC Adlandırması
“Alkoksi alkan“
kalıbıyla okunurlar:
- Oksijene bağlı olan uzun alkil grubu:
- Gövde olarak numaralandırılır.
- Numara vermeye oksijenin bağlı olduğu karbondan başlanır.
- Gövdede 1 veya 2 karbon varsa numara verilmez.
- Oksijene bağlı olan kısa alkil grubu:
- Sonundaki -il eki yerine -oksi eki getirilir.
- Dal olarak okunur.
Yaygın Adlandırma
“Alkil1 alkil2 eter“
kalıbıyla okunur.
- Yaygın adlandırılma:
- Oksijen atomuna bağlı grupların isimleri, alfabetik sıraya göre söylenir ve sonuna “eter” sözcüğü eklenir.
Örnek:
Aşağıda verilen eter bileşiklerinin IUPAC ve yaygın isimlerine dikkat edelim:
Eterlerin Adlandırılması
Örnek:
Örnek:
Eterlerin Adlandırılması
Örnek:
Uzun olan alkil/aril grubu numaralandırılır:
- Siklo eterlerin IUPAC adlandırılması:
- Halkalı yapıdaki eterler adlandırılırken, sikloalkanın bir karbon atomunun yerine oksijen geldiği düşünülür ve “oksa” ön eki ile okunur:
- Oksasiklopropan
- Oksasiklobütan
- Halkalı yapıdaki eterler adlandırılırken, sikloalkanın bir karbon atomunun yerine oksijen geldiği düşünülür ve “oksa” ön eki ile okunur:
Eterlerin Adlandırılması
Örnekler:
Simetrik ve Asimetrik Eterler
R1 ve R2 aynı ise bu etere basit (simetrik) eter denir, R1 ve R2 farklı ise karışık (asimetrik) eter denir.
Eterlerin Fiziksel Özellikleri
- Karbon sayıları aynı olan mono alkoller ile eterler fonksiyonel grup izomerleridir.
- Eterler; polar moleküllerdir.
- Karbon sayısı azaldıkça sudaki çözünürlükleri artar.
- Polariteleri düşük olduğu için hem polar hem de apolar maddeleri çözebilirler.
- Yağ, reçine ve vernik eterlerde iyi çözünür.
- Eterler; hidrojen bağları kuramaz.
- Bu yüzden, aynı karbon sayısındaki alkollere göre;
- kaynama noktaları daha düşüktür.
- sudaki çözünürlükleri daha düşüktür
- Bu yüzden, aynı karbon sayısındaki alkollere göre;
- Eterler kararlı bileşiklerdir.
- Kararlı oldukları için yağlar, mumlar, plastikler ve vernikler gibi organik maddeler için iyi çözücülerdir.
- Dietil eter:
- Çözücü olarak en yaygın kullanılan eterdir.
- Anestezik (bayıltıcı) bir maddedir.
- Solunum yollarını tahriş eder ve mide bulantısı yapar.
- Dietil eter:
- Kararlı oldukları için yağlar, mumlar, plastikler ve vernikler gibi organik maddeler için iyi çözücülerdir.
- Özellikle dimetil eterin, itici gaz olarak kullanım alanları vardır.
Eterlerin Kimyasal Özellikleri
- Simetrik eterler, alkollerin asidik ortamda ısıtılması ile elde edilir:
- Asimetrik eterler, alkolatların NaOH ile tepkimesinden elde edilir. Bu tepkimeye Williamson Sentezi denir.
- Eterler yükseltgenme tepkimesi vermezler.
Eterler
Örnek:
Eterler
Örnek:
Organik Bileşikler
II. Bölüm
(Fonksiyonel Gruplar – ETERLER)
Bitti 🙁