Kimyasal Tepkimelerde Denge → 3. Bölüm (II)

DERS

AYT Kimya

Kimya 11

KONU

ÜNİTE VI

KİMYASAL TEPKİMELERDE DENGE

III. Bölüm (II)

3. Bölüm: Sulu Çözelti Dengeleri (II)

Dersin Özellikleri:

  • Seviye: Hiç Bilmeyenler İçin
  • Gerekli Bilgiler:
    • Dengeye Etki Eden Faktörler
  • Öğretmen:
    • Muzaffer KAYA

Anlatılacak Başlıklar*:

  • Çözünme-Çökelme Dengeleri
  • Çözünürlüğe Etki Eden Faktörler

* Konu anlatımı, örneklerle zenginleştirilmiştir.

Çözünme-Çökelme Dengeleri

  • İyonik bileşikler (tuzlar gibi) suda iyonlarına ayrışarak çözünen katılardır:
    • AgOH(k) → Ag+(suda) + OH–(suda)
  • Bir tuzun doymuş çözeltisini hazırlarsak çözünme ve çökelme tepkimeleri bir denge kurar ve bir denge sabiti (Kçç) olur:
    • Bu olaya çözünme-çökelme dengesi denir.
    • AgOH tuzunun çözünme-çökelme dengesi:
      • AgOH(k) ⇄ Ag+(suda) + OH–(suda)
      • Kçç = [Ag+].[OH–]
  • Yukarıdaki gibi bir iyonik bileşiğin suda oluşturduğu çözünme dengesinin sabitine Kçç (çözünürlük çarpımı dengesi) denir.
Çözünürlük-Çözünme-Çökelme-Dengelsi-Kçç
  • Doymuş çözeltinin derişimine çözünürlük denir.
    • Bu yüzden tuzların Kçç’si çözünürlük değeri ile hesaplanır.

Çözünme-Çökelme Dengeleri

Örnek:

Belli bir sıcaklıkta çözünürlüğü 10-4M olan CuCl2 tuzunun Kçç değerini hesaplayınız.






Örnek:

Belli bir sıcaklıkta Kçç değeri 4.10-10M olan CaCO3 tuzunun çözünürlük değerini hesaplayınız.

Çözünürlüğe Etki Eden Faktörler

  • Bir tuzun çözünürlüğü dengedeki derişimidir.
    • Bu yüzden çözünürlüğe etki eden faktörler aslında dengeye etki eden faktörler demektir ve Le Chatelier Prensibine göre yorumlanırlar.
  • Burada faktörler incelenecektir:
    1. Sıcaklık
    2. Ortak iyon

1. Sıcaklık Etkisi

  • Sıcaklık etkisi çözünme dengesinin endotermik veya egzotermik olmasına göre değişir.
  • AgCl(k) + ısı ⇄ Ag+(suda) + Cl–(suda)
    • Endotermik çözünme-çökelme dengesinde sıcaklık arttıkça:
      • Kçç büyür
      • Çözünürlük artar
  • AB(k) ⇄ A+(suda) + B–(suda) + ısı
    • Ekzotermik çözünme-çökelme dengesinde sıcaklık arttıkça:
      • Kçç küçülür
      • Çözünürlük azalır

Çözünürlüğe Etki Eden Faktörler

Örnek:

Çözünürlük-Çözünme-Çökelme-Dengelsi-Kçç

Şekilde verilen kapta

AgOH(k) + ısı ⇄ Ag+(suda) + OH–(suda)

tepkimesi dengede iken sistemin sıcaklığı düşürülüyor.

Bu göre aşağıdakilerden hangisi doğru değildir?

A) Kçç değeri azalır.
B) Çözünürlük değeri düşer.
C) Kaptaki Ag+ iyonlarının miktarı artar.
D) Kaptaki toplam iyon derişimi azalır.
E) Dipteki katı miktarı artar.

Çözünürlüğe Etki Eden Faktörler

2. Ortak İyon Etkisi

  • Ortak iyon çözünürlüğü düşürür fakat Kçç değerini etkilemez.
  • Ortak iyon sorularında, iki bileşik aynı suda çözünür ve bir iyonları ortaktır.
    • Böyle durumlarda:
      • Kçç bağıntısında ortak olan iyonun derişimi diğer bileşikten gelen kadar alınır.

Örnek:

AgCl tuzunun Kçç değeri, 10-12 olduğu şartlarda aşağıdaki soruları cevaplayınız.

a) AgCl tuzunun, saf sudaki çözünürlüğü kaçtır?
b) AgCl tuzunun 0,1M NaCl çözeltisindeki çözünürlüğü kaçtır?

Çökme Şartı

  • Doygunluk durumunu bilmediğimiz bir çözeltide, bir bileşiğin iyonlarının derişimlerini Kçç bağıntısında yerine yazarsak Qçç değerini hesaplamış oluruz.
  • Qçç değeri ile Kçç değerini karşılaştırdığımızda şu yorumları yapabiliriz:
  • Qçç < Kçç ise:
    • Çözelti doymamıştır.
  • Qçç = Kçç ise:
    • Çözelti doymuştur.
  • Qçç > Kçç ise:
    • İyon derişimleri doygunluk sınırını aşmıştır.
    • Çökelme olur.
    • Qçç = Kçç eşitliği kurulur.
    • Dibinde katısı olan bir doygun çözelti oluşur.

Örnek:

0,01M NaCl tuzu ile 0,1M AgNO3 çözeltileri karıştırılırsa bir çökelme olur mu? (AgCl için Kçç = 10-12)

Kimyasal Tepkimelerde Denge

III. Bölüm (II)
Sulu Çözelti Dengeleri

Bitti 🙁