Kimyasal Tepkimelerde Denge → 3. Bölüm (II)
İçindekiler
DERS
AYT Kimya
Kimya 11
KONU
ÜNİTE VI
KİMYASAL TEPKİMELERDE DENGE
III. Bölüm (II)
3. Bölüm: Sulu Çözelti Dengeleri (II)
Dersin Özellikleri:
- Seviye: Hiç Bilmeyenler İçin
- Gerekli Bilgiler:
- Dengeye Etki Eden Faktörler
- Öğretmen:
- Muzaffer KAYA
Anlatılacak Başlıklar*:
- Çözünme-Çökelme Dengeleri
- Çözünürlüğe Etki Eden Faktörler
* Konu anlatımı, örneklerle zenginleştirilmiştir.
Çözünme-Çökelme Dengeleri
- İyonik bileşikler (tuzlar gibi) suda iyonlarına ayrışarak çözünen katılardır:
- AgOH(k) → Ag+(suda) + OH–(suda)
- Bir tuzun doymuş çözeltisini hazırlarsak çözünme ve çökelme tepkimeleri bir denge kurar ve bir denge sabiti (Kçç) olur:
- Bu olaya çözünme-çökelme dengesi denir.
- AgOH tuzunun çözünme-çökelme dengesi:
- AgOH(k) ⇄ Ag+(suda) + OH–(suda)
- Kçç = [Ag+].[OH–]
- Yukarıdaki gibi bir iyonik bileşiğin suda oluşturduğu çözünme dengesinin sabitine Kçç (çözünürlük çarpımı dengesi) denir.

- Doymuş çözeltinin derişimine çözünürlük denir.
- Bu yüzden tuzların Kçç’si çözünürlük değeri ile hesaplanır.
Çözünme-Çökelme Dengeleri
Örnek:
Belli bir sıcaklıkta çözünürlüğü 10-4M olan CuCl2 tuzunun Kçç değerini hesaplayınız.
Örnek:
Belli bir sıcaklıkta Kçç değeri 4.10-10M olan CaCO3 tuzunun çözünürlük değerini hesaplayınız.
Çözünürlüğe Etki Eden Faktörler
- Bir tuzun çözünürlüğü dengedeki derişimidir.
- Bu yüzden çözünürlüğe etki eden faktörler aslında dengeye etki eden faktörler demektir ve Le Chatelier Prensibine göre yorumlanırlar.
- Burada faktörler incelenecektir:
- Sıcaklık
- Ortak iyon
1. Sıcaklık Etkisi
- Sıcaklık etkisi çözünme dengesinin endotermik veya egzotermik olmasına göre değişir.
- AgCl(k) + ısı ⇄ Ag+(suda) + Cl–(suda)
- Endotermik çözünme-çökelme dengesinde sıcaklık arttıkça:
- Kçç büyür
- Çözünürlük artar
- Endotermik çözünme-çökelme dengesinde sıcaklık arttıkça:
- AB(k) ⇄ A+(suda) + B–(suda) + ısı
- Ekzotermik çözünme-çökelme dengesinde sıcaklık arttıkça:
- Kçç küçülür
- Çözünürlük azalır
- Ekzotermik çözünme-çökelme dengesinde sıcaklık arttıkça:
Çözünürlüğe Etki Eden Faktörler
Örnek:

Şekilde verilen kapta
AgOH(k) + ısı ⇄ Ag+(suda) + OH–(suda)
tepkimesi dengede iken sistemin sıcaklığı düşürülüyor.
Bu göre aşağıdakilerden hangisi doğru değildir?
A) Kçç değeri azalır.
B) Çözünürlük değeri düşer.
C) Kaptaki Ag+ iyonlarının miktarı artar.
D) Kaptaki toplam iyon derişimi azalır.
E) Dipteki katı miktarı artar.
Çözünürlüğe Etki Eden Faktörler
2. Ortak İyon Etkisi
- Ortak iyon çözünürlüğü düşürür fakat Kçç değerini etkilemez.
- Ortak iyon sorularında, iki bileşik aynı suda çözünür ve bir iyonları ortaktır.
- Böyle durumlarda:
- Kçç bağıntısında ortak olan iyonun derişimi diğer bileşikten gelen kadar alınır.
- Böyle durumlarda:
Örnek:
AgCl tuzunun Kçç değeri, 10-12 olduğu şartlarda aşağıdaki soruları cevaplayınız.
a) AgCl tuzunun, saf sudaki çözünürlüğü kaçtır?
b) AgCl tuzunun 0,1M NaCl çözeltisindeki çözünürlüğü kaçtır?
Çökme Şartı
- Doygunluk durumunu bilmediğimiz bir çözeltide, bir bileşiğin iyonlarının derişimlerini Kçç bağıntısında yerine yazarsak Qçç değerini hesaplamış oluruz.
- Qçç değeri ile Kçç değerini karşılaştırdığımızda şu yorumları yapabiliriz:
- Qçç < Kçç ise:
- Çözelti doymamıştır.
- Qçç = Kçç ise:
- Çözelti doymuştur.
- Qçç > Kçç ise:
- İyon derişimleri doygunluk sınırını aşmıştır.
- Çökelme olur.
- Qçç = Kçç eşitliği kurulur.
- Dibinde katısı olan bir doygun çözelti oluşur.
Örnek:
0,01M NaCl tuzu ile 0,1M AgNO3 çözeltilerinden eşit hacimde alınarak karıştırılırsa bir çökelme olur mu? (AgCl için Kçç = 10-12)

Kimyasal Tepkimelerde Denge
III. Bölüm (II)
Sulu Çözelti Dengeleri
Bitti 🙁