Kimya Bilimi → 3. Bölüm

DERS

TYT Kimya

Kimya 9

KONU

ÜNİTE I

Kimya Bİlimi

III. Bölüm

Kimyanın Sembolik Dili

Dersin Özellikleri:

  • Seviye: Hiç Bilmeyenler İçin
  • Gerekli Bilgiler:
    • Bu bölüm, herhangi bir ön bilgi gerektirmez.
  • Öğretmen:
    • Muzaffer KAYA

Anlatılacak Başlıklar*:

  • Kimyanın Sembolik Dili
    • Elementlerin Adları ve Sembolleri
    • Bileşiklerin Adları ve Formülleri

* Konu anlatımı, örneklerle zenginleştirilmiştir.

Elementlerin Adları ve Sembolleri

Element Nedir?

  • Bilinen hiçbir yöntemle kendisinden daha basit maddelere ayrıştırılamayan saf maddelerdir. (Robert Boyle’un tanımı)
  • Aynı proton sayısına sahip, atomlardan oluşan saf maddedir. (Günümüzdeki tanım)

Elementlerin Adları Nereden Gelir?

  • Bir çok element, bulunduğu ya da sentezlendiği yerin/ülkenin adıyla adlandırıldı.
    • Fr: Fransiyum
  • Bazı elementlerin adları özelliklerinden gelir.
    • Hidrojen: Su oluşturan demektir.
  • Bazı elementlerin adları bilim adamlarından gelir.
    • Bor: Niels Bohr (Bilim insanı)
  • Efsaneler, renkleri… elementlerin isimlerinde ilham kaynağı olmuştur.

Örnek:

Aşağıdakilerden hangisi bir elementin bütün atomlarında kesinlikle aynıdır?

A) Nötron sayısı
B) Elektron sayısı
C) İyon yükü
D) Proton sayısı
E) Kütle numarası

Elementlerin Adları ve Sembolleri

Element Sembolleri Nereden Gelir?

  • IUPAC; element sembolleri için, J.J. Berzelius (1779-1848) tarafından önerilen sistemi kullanmaktadır.
  • Bu sisteme göre elementlerin sembolleri:
    • Elementin orijinal adının ilk harfi ya da ilk iki harfi ile oluştururlar.
    • İlk harf her zaman büyük varsa ikinci harf küçük yazılır.
  • O: Oksijen (Oxygen)
  • C : Karbon (Carbon)
  • Ca: Kalsiyum (Calsium)
  • F: Flor
  • Fe: Demir (Ferrum)
  • Au: Altın (Aurum)
  • Na : Sodyum (Natrium)
  • P: Fasfor (Phosphorus)
  • S: Kükürt (Sulphur)
  • Ag: Gümüş (Argentum)

Örnek:

Yeni bir element keşfedilseydi, IUPAC sistemine göre, aşağıdakilerden hangisi bu elementin sembolü olmazdı?

A) A
B) G
C) Ab
D) Mz
E) AB

Elementlerin Adları ve Sembolleri – İlk 20 Element

Atom No Türkçe Adı Sembolü
1 Hidrojen H
2 Helyum He
3 Lityum Li
4 Berilyum Be
5 Bor B
6 Karbon C
7 Azot N
Atom No Türkçe Adı Sembolü
8 Oksijen O
9 Flor F
10 Neon Ne
11 Sodyum Na
12 Magnezyum Mg
13 Alüminyum Al
14 Silisyum Si
Atom No Türkçe Adı Sembolü
15 Fosfor P
16 Kükürt S
17 Klor Cl
18 Argon Ar
19 Potasyum K
20 Kalsiyum Ca

Elementlerin Adları ve Sembolleri

Diğer Önemli Elementler

Atom No Türkçe Adı Sembolü
24 Krom Cr
25 Mangan Mn
26 Demir Fe
27 Kobalt Co
28 Nikel Ni
29 Bakır Cu
Atom No Türkçe Adı Sembolü
30 Çinko Zn
35 Brom Br
47 Gümüş Ag
50 Kalay Sn
53 İyot I
Atom No Türkçe Adı Sembolü
56 Baryum Ba
78 Platin Pt
79 Altın Au
80 Cıva Hg
82 Kurşun Pb

Bazı Elementlerin Resimleri

Altın (Au) Metali
Altın (Au) Metali
Gümüş (Ag) Metali
Gümüş (Ag) Metali
Kükürt (S) - Ametaller
Kükürt (S) – Ametaller
Demir (Fe) Metali
Demir (Fe) Metali
Bakır (Cu) Metali
Bakır (Cu) Metali
Sodyum (Na) Metali
Sodyum (Na) Metali
Klor (Cl) - Ametaller
Klor (Cl) – Ametaller
İyot-Iodine
İyot (I)-Iodine
Brom (Br) - Ametaller
Brom (Br) – Ametaller
Karbon-Kömür
Karbon (C)-Kömür
Temiz-hava
Temiz Hava (O2, N2)
Silisyum-Si
Silisyum (Si)

Elementlerin Adları ve Sembolleri

Elementlerin Özellikleri

  • En temel maddeleridir. (Alfabenin harfleri gibi)
  • Saf maddelerdir. (Karışım değillerdir.)
  • Aynı cins atomlardan oluşurlar.
  • Sembollerle gösterilirler.
  • Elementin sembolü ile atomunun sembolü aynıdır.
  • Fiziksel ve kimyasal yöntemlerle kendilerinden daha basit maddelere ayrıştırılamazlar.
  • Metal, Ametal, Yarı metal ve Soy gazlar olarak sınıflandırılırlar.
  • Belli ayırt edici özellikleri vardır. (Erime noktası, kaynama noktası, özkütle…)
  • Tabiatta:
    • Atomik olanları da vardır:
      • Au, Fe, He, Ne…
    • Moleküler olanları da:
      • H2, O2, N2, F2, Br2 (diatomik)
      • O3, S8, P4 (poliatomik)
  • Atomik olan elementler sembollerle, moleküler olanlar, formüllerle gösterilir.

Örnek:

Altın, Azot, Kükürt, Fosfor ve Sodyum elementlerinin sembolleri, sırasıyla hangi şıkta verilmiştir?

A) Au, N, K, F, Na
B) Au, N, S, P, Na
C) Ag, Az, S, P, Na
D) Au, N, K, P, S
E) Ag, N, S, P, Na

Elementlerin Adları ve Sembolleri

Elementlerin Özellikleri

Örnek:

Aşağıdakilerden hangisi moleküler yapılı bir element değildir?

O2

S8

Ca

H2

F2

Örnek:

Moleküler yapılı elementlerin formülleri vardır.

Buna göre aşağıdakilerden hangisi bir element formülüdür?

K

O2

HCl

NaOH

He

Örnek:

“Di”, Latince’de 2 demektir.

Buna göre aşağıdakilerden hangisi diatomik bir elementtir?

O

Na

S8

H2

P4

Bileşiklerin Adları ve Formülleri

Bileşik Nedir?

  • En az iki farklı elementin, kimyasal bir tepkimeye girerek oluşturduğu saf maddeye bileşik denir.
  • Bileşiklerin genel özellikleri şunlardır:
    • Saf maddelerdir. (Aynı kimyasal türlerden oluşurlar.)
    • Formüllerle gösterilirler.
    • En az iki cins atomdan (elementten) oluşurlar.
    • Elementleri arasında sabit bir oran vardır.
    • Kendilerini oluşturan elementlerin özelliklerini göstermezler.
    • Kimyasal yöntemlerle, oluşur ve ayrışırlar.
    • Belli ayırt edici özellikleri vardır. (Erime noktası, kaynama noktası, özkütle…)

Örnek:

I) Saf maddedir.
II) Belirli ayrıt edici özellikleri vardır.
III) Farklı elementlerden oluşmuş saf maddedir.
IV) Formülü vardır.

Yukarıdakilerden hangisi bir maddenin bileşik olduğunu kesin olarak kanıtlar?

A) Yalnız III
C) II ve III
E) II, III ve IV

B) I ve III
D) II ve IV

Bileşiklerin Adları ve Formülleri

Bileşik Formülü Nedir?

  • Bir bileşiğin formülünde en az iki elementin (atomun) sembolü ve atom sayıları vardır:
    • NaCl
    • HCl
    • CaCl2
    • H2SO4
  • Formüllerde, atomların sağ altındaki sayılar:
    • Bileşiğin bir biriminde (kimyasal türünde), o atomdan kaç tane olduğunu gösterir.
      • Bileşiklerin kimyasal türleri moleküller veya kristallerdir

Örnek:

I) C ve H elementlerinden oluşmuş bir bileşiktir.
II) Molekülünde, 3 tane C atomu, 8 tane H atomu vardır.

Yukarıda, bilgileri verilen bileşiğin formülü aşağıdakilerden hangisidir?

C3H8

3C8H

C3H8

C3H8

C3H8

Bileşiklerin Adları ve Formülleri

Bazı Yaygın Bileşikler ve Geleneksel Adları

Formülü Yaygın Adı
H2O Su
HCl Tuz Ruhu
H2SO4 Zaç yağı
HNO3 Kezzap
KOH Potas kostik
CH3COOH Asetik asit (Sirke asidi)
Formülü Yaygın Adı
CaCO3 Kireç taşı
NaHCO3 Yemek sodası
NH3 Amonyak
CaO Sönmemiş kireç
Ca(OH)2 Sönmüş kireç
NaOH Sud kostik (Kostik)

Aşağıda, formülleri ve yaygın isimleri verilen bileşiklerden hangisinde bir hata yapılmıştır?

Bileşik FormülüYaygın Adı
NaHCO3Yemek Sodası
CH3COOHSirke asidi
HNO3Tuz ruhu
NH3Amonyak
NaClYemek tuzu

Bazı Bileşiklerin Resimleri

Kezzap (Nitrik Asit)
Kezzap (Nitrik Asit)
Tuz Ruhu (Hidrojen Klorür)
Tuz Ruhu (Hidrojen Klorür)
Yemek Sodası (Sodyum bikarbonat)
Yemek Sodası (Sodyum bikarbonat)
Sülfürik Asit (Zaç yağı)
Sülfürik Asit (Zaç yağı)
Sud Kostik (Sodyum hidroksit)
Sud Kostik (Sodyum hidroksit)
Yemek Tuzu
Yemek Tuzu
Bileşiklerden Örnekler

Bileşiklerin Adları ve Formülleri

Örnek:

Aşağıdakilerden hangisi bir bileşik değildir?

A) Su
B) Yemek tuzu
C) Karbon
D) Güherçile
E) Sönmemiş kireç

Örnek:

Kimyasal formülü H2SO4 olan bir bileşik için;

I) Halk arasındaki adı zaç yağıdır.
II) Simya döneminde keşfedilmiştir.
III) 3 farklı tür elementten oluşmuştur.

yargılarından hangileri doğrudur?

A) Yalnız I
C) Yalnız III
E) I, II ve III

B) Yalnız II
D) II ve III

Örnek:

I) Kezzap
II) Zaç yağı
III) Amonyak

Yukarıda isimleri verilen bileşikler için aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) I. bileşik üç farklı cins atomdan oluşur.
B) Hepsinin yapısında hidrojen atomu bulunur.
C) I ve III. elementler azot atomu içerir.
D) II. bileşiğin bir molekülünde dört tane atom bulunur.
E) III. bileşiğin molekülündeki atom sayısı, I. ninkinden küçüktür.

Kimya Bilimi

III. Bölüm
(Kimyanın Sembolik Dili)

Bitti 🙁