Sıvı Çözeltiler ve Çözünürlük → 4. Bölüm

Dersin Özellikleri:

• Seviye: Hiç Bilmeyenler İçin
• Gerekli Bilgiler:
  • Sıvı Çözeltiler ve Çözünürlük – 3. Bölüm
• Öğretmen:
  • Muzaffer KAYA

Anlatılacak Başlıklar*:

• Çözeltilerin Sınıflandırılması
• Çözünürlük

* Konu anlatımı, örneklerle zenginleştirilmiştir.

Derişimine Göre Çözeltiler

• Seyreltik çözeltiler: Derişimi (çözünen madde oranı) düşük olan çözeltilerdir.
• Derişik (konsantre) çözeltiler: Derişimi yüksek olan çözeltilerdir.

• Bir çözeltiye;
  • Su eklersek veya çökelme olursa daha seyrek olur.
  • Çözünen eklersek veya su buharlaştırırsak daha derişik olur.

Doygunluğuna Göre Çözeltiler

• Doymamış çözelti: Bir miktar daha madde çözebilen çözeltilerdir.
• Doymuş çözelti: Daha fazla madde çözemeyen çözeltilerdir.
• Aşırı doymuş çözelti: Doyduktan sonra biraz daha madde çözmüş çözeltilerdir.
  • Çözeltilerin sıcaklığı değiştirilerek elde edilir.
  • Karasızdırlar, aşırı miktar zamanla kendiliğinden çöker ve doymuş olurlar.

Örnek:

Özdeş bardaklar ve kesme şekerler ile hazırlanan; tek şekerli ve 2 şekerli çaylar için hangisi doğru değildir?

A) Tek şekerli çay daha seyreltiktir.
B) 2 şekerli çay daha derişiktir.
C) 2 şekerli çayın derişimi daya büyüktür.
D) Tek şekerli çay doymuştur.
E) Çayı 3 şekerli içen biri için 2 şekerli çay seyreltik gelebilir.

Örnek:

Oda koşullarında, 250 gram suyu doyurmak için 34 gram X tuzu çözmek gerekmektedir.

Buna göre aynı koşullarda 250 gram su ile hazırlanan X çözeltisi için hangisi doğru değildir?

A) 20 gram X çözündüyse doymamıştır.
B) 40 gram X katıp iyice karıştırırsak aşırı doymuş bir çözelti elde edebiliriz.
C) 0,2 gram X çözündüyse seyreltik bir çözelti oluşur.
D) 50 gram X katıp yeterince beklersek 16 gram’ı çözünmeden kalır.
E) 34 gram X çözüp üzerine su eklersek doymamış olur.

• Çözünürlük: 100 gram suyu doyuran madde miktarıdır.

• Mesela, 100 gram su, 20 gram NaCl ile doyuyorsa çözünürlük ifadesi şöyle verilir:
  • 20 g NaCl / 100 g su

Örnek:

A maddesinin 20^oC’deki çözünürlüğü; 42 g A / 100 g sudur.

Buna göre aynı sıcaklık için aşağıda verilen ifadelerden hangisi doğru değildir?

A) 100 gram su en fazla 42 gram A çözebilir.
B) 100 gram suda 20 gram A çözersek doymamış bir çözelti oluşur.
C) 100 gram suya 50 gram A katarsak 8 gramı çözünmeden kalır.
D) 50 gram su 21 gram A ile doyar.
E) 200 gram suya 84 gram A katarsak doymamış bir çözelti oluşur.

Örnek:

20 ^oC’ta, 25 gram suda en fazla 8 gram sodyum nitrat çözündüğüne göre, aynı sıcaklıkta soydum nitrat tuzunun çözünürlüğünü hesaplayınız.

Örnek:

200 gram çözeltide 60 gram tuz çözünmüştür. Aynı sıcaklıkta çözeltiye 50 gram daha tuz eklendiğinde çözeltinin kütlesi 238 gram oluyor.

Buna göre aynı sıcaklıkta X tuzunun çözünürlüğü kaç g /100 g su olur?

Örnek:

20^oC’de NaOH ile hazırlanmış doymuş çözeltinin derişimi 4 molal olarak ölçülmüştür.

Buna göre bu sıcaklıkta NaOH katısının çözünürlüğü kaçtır? (NaOH: 40 g/mol)

Örnek:

Belli bir sıcaklıkta kütlece %25’lik 240 gram C₆H₁₂O₆ çözeltisine 1 mol C₆H₁₂O₆ katısı ekleniyor. Yeterince beklendiğinde 60 gram C₆H₁₂O₆ katısının kabın dibinde çözünmeden kaldığı görülüyor.

Buna göre C₆H₁₂O₆ katısının bu sıcaklıktaki çözünürlüğü kaç g / 100 g sudur. (C₆H₁₂O₆: 180 g/mol)