Organik Bileşikler → 7. Bölüm

Organik Bileşikler – 7. Bölüm

Dersin Özellikleri:

  • Seviye: Hiç Bilmeyenler İçin
  • Süre: 40 dakika
  • Gerekli Bilgiler:
    • Organik Bileşikler – 1., 2., 3., 4., 5., ve 6. Bölüm
  • Öğretmen:
    • Gökalp AY

Anlatılacak Başlıklar*:

  • Karbonil Bileşikleri
    • Aldehitler
      • Aldehitlerin Adlandırılması
      • Aldehitlerin Fiziksel Özellikleri
      • Aldehitlerin Kimyasal Özellikleri
      • Formaldehit
      • Asetaldehit
      • Benzaldehit

* Konu anlatımı, örneklerle zenginleştirilmiştir.

Karbonil Bileşikleri (Aldehit ve Ketonlar)

Karbonil Grubu
Karbonil
  • Karbonil grubu içeren bileşiklere karbonil bileşikleri denir.
    • Fonksiyonel grubu karbonil grubu olan bileşikler; aldehit ve ketonlardır.
  • Aldehitlerde, karbonil grubuna en az bir tane H atomu da bağlıdır.
  • Ketonlarda, karbonil gurubuna alkil grupları bağlanmıştır.
  • Genel formülleri, CnH2nO‘dur.
  • Karbonil grubunun sadece bir tarafında alkil grubu bağlandığında açil grubu adını alır.
Aldehit ve Ketonlar

Karbonil Bileşikleri (Aldehit ve Ketonlar)

Genel formülleri, CnH2nO‘dur.

Çıkmış Soru:

Organik-Bileşikler-Fonksiyonel-Gruplar-Aldehitler-Soru-Çözümü

Aldehitlerin Adlandırılması

  • IUPAC Adlandırmasında:
    1. Karbonil grubunu içeren en uzun karbon zinciri, ana zincir olarak seçilir.
    2. Gövde; karbonilden başlanarak numaralandırılır.
      • Bağlı grupların yerleri ve sayıları belirtilir.
    3. Ana zincire karşılık gelen alkanın sonuna “-al” son eki getirilir.
      • Karbonil grubunun numarası söylenmez.
  • Yaygın Adlandırmada:
    • Kendilerinden türeyen asitlerin yaygın adlarındaki ‘-ik asit‘ son eki yerine ‘-aldehit‘ son eki getirilir.

Organik-Bileşikler-Fonksiyonel-Gruplar-Aldehitler-Adlandırma-

Aldehitlerin Adlandırılması

Bazı aldehitlerin IUPAC ve yaygın adları:

Aldehitlerin Adlandırılması
Aldehitlerin Adlandırılması

Aldehitlerin Fiziksel Özellikleri


  • Karbonil bileşikleri; birçok canlı sistemde bulunan, genellikle kendilerine özgü kokuları olan bileşiklerdir.
    • Gülün, bademin, tarçının, vanilyanın, limonun, bergamotun, nanenin, portakal çiçeğinin, yasemin çiçeğinin… kendilerine özgü kokuları, içerdikleri karbonil bileşiklerinden kaynaklanmaktadır.
  • Polar yapılı bileşiklerdir.
  • Hidrojen bağı kuramazlar.
    • Aynı karbon sayısındaki alkol ve karboksilli asitlerden daha düşük kaynama noktasına sahiptirler.
  • Sudaki çözünürlükleri karbon sayısı azaldıkça artar.
    • 4 karbona kadar suda çözünürler.
  • Yükseltgenme, indirgenme, polimerleşme, katılma ve yanma tepkimeleri verirler.

Aldehitlerin Eldesi

1. Primer alkoller bir basamak yükseltgenerek aldehitlere dönüşürler.

Organik-Bileşikler-Fonksiyonel-Gruplar-Aldehit-Eldesi-2

Aldehitlerin Eldesi

2. Karboksilli asitler bir basamak indirgenerek aldehitlere dönüşürler.

Organik-Bileşikler-Fonksiyonel-Gruplar-Aldehit-Eldesi

Aldehitlerin Kimyasal Özellikleri

1. Aldehitler kolaylıkla yükseltgenerek organik asitlere (karboksilli asitlere) dönüşürler.

Aldehitlerin Yükseltgenmesi

Aldehitlerin Kimyasal Özellikleri

3. Sadece aldehitler, fehling çözeltisi ile karboksilik aside yükseltgenir.
(Fehling ayıracı: bazik ortamda bakır(II) iyonları içeren bir çözeltidir.)

Aldehitlerin Fehling Çözeltisi ile Yükseltgenme Tepkimeleri

4. Sadece aldehitler, tollens ayracı ile, karboksilik aside yükseltgenirler. (Tollens ayıracı: amonyaklı gümüş nitrat çözeltisidir.)
Bu tepkimenin gerçekleştiği cam kap, bir gümüş aynaya dönüşür.

Aldehitlerin Tolenz Ayracı İle Yükseltgenmesi

Aldehitlerin Kimyasal Özellikleri

5. Aldehitler LiAlH4 veya NaBH4 gibi indirgen maddeler ile birincil alkollere indirgenir.

Aldehitlerin İndirgenme Tepkimesi

Aldehitlerin Kimyasal Özellikleri

6. Polimerleşebilirler.

Organik-Bileşikler-Fonksiyonel-Gruplar-Aldehitler-Polimerleşme

Aldehitlerin Kimyasal Özellikleri

7. Katılma tepkimeleri verirler.

Organik-kimya-fonksiyonel-gruplar-aldehitler-katılma-tepkimeleri
Organik-kimya-fonksiyonel-gruplar-aldehitler-katılma-tepkimeleri

Aldehitler

Çıkmış Soru:

Organik-Bileşikler-Fonksiyonel-Gruplar-Aldehitler-Soru-Çözümü-2

Formaldehit (CH2O)

  • Tek karbonlu aldehittir ve aldehit grubunun ilk üyesidir.
  • Suda iyi çözünür.
  • Renksizdir, oda koşullarında gaz hâlinde bulunur.
  • Formaldehit ve polimerleri mikrop öldürücü olduklarından dezenfektan olarak kullanılır.
  • Bazı sıvı sabun ve şampuanlarda kullanılmaktadır.
  • Formaldehitin %40’lık çözeltisi olan formalin, proteinleri sertleştirip bozulmalarını önler.
    • Bu nedenle proteince zengin gıdaların korunmasında, tıpta analizi yapılacak dokuların bozulmadan uzun süre saklanmasında kullanılır.

Organik-Bileşikler-Fonksiyonel-Gruplar-Aldehitler-Formaldehit

Asetaldehit (C2H4O)

  • Kaynama noktası 21 oC olan asetaldehit;
    • renksiz,
    • keskin kokulu ve
    • zehirli bir sıvıdır.
  • Suyla her oranda çözünür.
  • Organik bileşikler ve yapay kauçuk elde etmek için kullanılır.
  • Gıdalarda doğala özdeş aroma verici olarak kullanılır.

Organik-Bileşikler-Fonksiyonel-Gruplar-Aldehitler-Asetaldehit

Benzaldehit (C7H6O)

  • Aromatik yapılı aldehitlerin ilk üyesi olan benzaldehit:
    • kozmetik
    • boyar madde endüstrisinde
      başlangıç maddesi olarak kullanılır.
  • Bademin yapısında bulunan benzaldehit, asetaldehitle birlikte hazır gıdalarda doğal aroma verici olarak kullanılır.

Organik-Bileşikler-Fonksiyonel-Gruplar-Aldehitler-Benzaldehit




SON

Bu ders burada biter 🙁


sitecenneti.com/kimya ve derscenneti.com
işbirliği ile….